"ΦΤΟΥ ΞΕΛΕΦΤΕΡΙΑ ..."

Απ' τα καλοκαίρια κρατώ γλυκά
τα λευκά καμπαναριά 
τις θαλασσοδαρμένες βάρκες 
που τις λέγαν "Αϊ Νικόλα" 
ξέγνοιαστα γέλια από τους μαθητές
και τρανταχτές φωνές των νιων μανάδων 
που βλέπαν τα βλαστάρια τους να ξεπετάγονται.

Τα καλοκαίρια με γεύση από κύλισμα στο γρασίδι
και άμμο ανάμεσα στα δάχτυλα του ποδιού.
Το φρέσκο παγωτό του κυρ Βασίλη
πάνω στο σαραβαλάκι του να φωνάζει :

 "Δροσιές τα παγωτά".
Τ' αξέχαστα τα καλοκαίρια τα παιδικά
γεμάτα βασιλικό νοτισμένο

στην αυλή του Αγίου Συμεών στην Κουλμπάρα. 
Μυρίζαν οι εσπερινοί δροσάτη φρεσκάδα
κι η μάνα έτρεμε να μη λερώσω το καλό φουστάνι.

Απ΄τα καλοκαίρια κρατώ αγκαλιά τις θύμησες.
Τα ξεφαντώματα μες τα σοκάκια στο Κιόσκι.
Και τις φωνές τις παιδικές :
"Φτου! Ξελεφτερία για όλους".Ειρήνη Γεροντάρα 

Από το βιβλίο μου "ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ " εκδόσεις ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ 2021 Διατίθεται σε όλα τα ενημερωμένα βιβλιοπωλεία διαδικτυακά και μη. 

 

ΤΑ ΚΑΛΟΚΑΊΡΙΑ

 

Τα καλοκαίρια στο απόγευμα
έχουν καφέ ελληνικό βαρύ
και μια γεμάτη κουταλιά γλυκό φιστίκι
πράσινο και ζουμερό μέσα στο δαντελένιο του πιατάκι
Κι ο πατέρας αγουροξυπνημένος από τον ύπνο
εκείνον του μεσημεριού που σε γλυκοξεκουράζει.
Αχ θάλασσα μετά να δροσίζεις τα πόδια σου
στο λιόγερμα με το ελαφρύ το κυματάκι
εκεί στη Βίγλα στο καφενείο του Σαλαβού.
Και να μετά ο μπακαλιάρος σκορδαλιά
και τα ουζάκια με το χταπόδι το λιαστό.
Κι όλα είναι θύμησες από ένα παρελθόν ευτυχισμένο
Κι όλα είναι όσο κουράγιο μου έμεινε να συνεχίζω
γιατί θυμάμαι και δύναμη αντλώ
απ' τις στιγμές τις ξέγνοιαστες.Ρ.Γ

φωτογραφία: Ξενοδοχείο Βότσαλα στην Λέσβο (φωτό δανεισμένη από το internet)

Η ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ

 Η αγορά της Μυτιλήνης είναι η καρδιά και η ψυχή της πόλης ολόκληρης. Ένα μέρος μαγικό και δονούμενο από ιστορία και ζωντάνια. Εκεί αναπνέει όλη η "χώρα" και ζει και κινείται, αναπαράγεται και πάλλεται ένας οργανισμός αρχαίος και σύγχρονος ταυτόχρονα. Εκεί ακούς την κελαρυστή ντοπιολαλιά, απόγονο της ομιλίας του Ομήρου. μυρίζεις τις μεθυστικές, ανατολίτικες μυρωδιές του παστουρμά και των ντόπιων λουκάνικων που όμοια τους δεν φτιάχνονται πουθενά στην Ελλάδα. Αριστερά και δεξιά λογής- λογής μαγαζιά εκθέτουν την πραμάτεια τους σ' ένα σκηνικό που μοσκοβολά ρίγανη και βότανα και σαπούνι λευκό φτιαγμένο από το αγνό το λάδι μας και λίγο πιο πέρα τα λαδοτύρια και τα ντόπια τυράκια μας. Ξεσηκώνεσαι με τον φρέσκο αλεσμένο καφέ από το καφεκοπτείο του "Διαμαντή" που σου ξυπνά μνήμες από Κυριακάτικα πρωινά και γλυκά κουταλιού και δροσερό νερό κερασμένα στον ασημένιο δίσκο μετά την απόλυση της εκκλησίας.

Εκεί συναντάς τον γείτονα και τον συχωριανό και μαθαίνεις τα νέα της πόλης και του νησιού ολόκληρου.

Για μένα η αγορά είναι μέρος μαγικό και ιερό αντάμα. Είναι ο ναός της ζωής όπως την έμαθα με τις πρώτες ανάσες που πήρα, Είναι ευτυχία και ξεγνοιασιά. Είναι οι λεπτές, καλλίγραμμες γάμπες των γυναικών που στηρίζονται στα σικάτα παπούτσια τους και με το όμορφο εβαζέ φουστάνι τους , το πολύχρωμο και καλοραμμένο, περιδιαβαίνουν τις βιτρίνες και ψωνίζουν τα αναγκαία της μέρας. Γιατί μη σας πει κανείς κάτι διαφορετικό, οι βέρες Μυτιληνιές είναι πάντα καλοντυμένες και περιποιημένες. Με το μαλλί τους καλοχτενισμένο και τα σωστά αξεσουάρ προχωράνε αγέρωχες και με αυτοπεποίθηση αξιοπρεπείς και δυναμικές, πάνω στην οδό Ερμού. Φτάνουν στην Μητρόπολη κι ανάβουν ένα κερί στον Άη Θόδωρα και μετά συνεχίζουν την μέρα τους.

Μα και τα απογεύματα που η αγορά είναι ανοιχτή γεμίζει κόσμο και μανάδες με παιδιά που ψωνίζουν τα κυριακάτικα παπούτσια και τα ρούχα για τα Χριστούγεννα και τον Επιτάφιο και την Ανάσταση. Μικρά παιδιά (σαν εμένα) με ποδηλατάκια τρέχουν ανάμεσα στον κόσμο βιαστικά να φτάσουν κάπου κι άλλοτε ενοχλούν με την βιασύνη τους ή απλά προκαλούν το γέλιο και την χαρά στα ξεδοντιάρικα πρόσωπα παππούδων που κάθονται στις ψάθινες καρέκλες έξω από μικρά καφενεία και συζητάνε παλιές και νέες ιστορίες και πίνουν το ουζάκι τους κι ευλογάν τον Θεό που τους αξίωσε να ζήσουν εδώ στον τόπο μας τον παραδεισένιο. Και σκουπίζουν βιαστικά ένα δάκρυ για όλους που έχασαν και για όλους που μετά από κείνους θα έρχονται και θα απολαμβάνουν το ρακί τους εκεί στην αγορά. "Μάσαλα, μάσαλα τι ομορφιά και τι απόλαυση είν' αυτή!"

Η αγορά της Μυτιλήνης το μαγικότερο απ' όλα τα μέρη του κόσμου. Η γαλήνη μέσα στην πολυκοσμία και στην οχλοβοή. Η ηρεμία μέσα στην φασαρία των πραματευτάδων. Η ζωή η ίδια μέσα στην κοινότητα της γης των Λεσβίων. Των γιων του Αιόλου και του Μάκαρος. Μια συνεχής κι αδιάκοπη ροή ανθρώπων από τα προϊστορικά χρόνια ως τα σήμερα. Ίδιοι κι απαράλλαχτοι στους Αιώνες. (κείμενο: Ρένα Γεροντάρα φωτογραφία από Αναγνωστήριο Αγιάσου)

Η ΛΙΤΑΝΕΙΑ ΤΟΥ ΑΗ ΘΟΔΩΡΑ

 

Σαν σήμερα ντυνόμασταν με τα ρούχα της παρέλασης και μαζεύαμε κρίνους άσπρους από τις αυλές των μεγάλων αρχοντικών. Άντε να βρεις κρίνους τέτοια εποχή. Μα τι να γίνει; Έτσι προστάζει το έθιμο στην Μυτιλήνη.
Γινόμασταν αλυσίδες παιδιών και στην ένωση κρατούσαμε τους κρίνους. Το βήμα αργό, συρτό, τελετουργικό.
Μπροστά πήγαινε ο Δεσπότης και κρατούσε το τίμιο κεφάλι του Άι Θόδωρα από την μητρόπολη. Πιο πίσω ήταν το κουβούκλιο με τα λείψανα του και η εικόνα του. Μερικές μαθήτριες ντυμένες με τα παραδοσιακά μας "σαλβάρια' και μαθητές με τις βράκες τους. Άλλες ντυμένες "Αμαλίες" κι εύζωνοι. Όλες οι φορεσιές οι παραδοσιακές να έχουν την θέση τους. Ακόμα πιο πίσω εμείς οι αλυσίδες με τα κρίνα. Να γίνει η Λιτανεία εις ανάμνηση εκείνης της μιας που είχε σώσει το νησί μας από την πανώλη. Και περιφέραμε τα τίμια οστά απ' την διαδρομή του Επιτάφιου.
Ψέλναν οι ιερείς και όλοι οι άνθρωποι τα τροπάρια. Έραινε τον κόσμο με αγίασμα που μοσχοβολούσε ο διάκος.
Μεγάλη γιορτή για εμάς η σημερινή μέρα.
Χρόνια Πολλά σε όλους του Μυτιληνιούς και Μυτιληνιές και μακάρι και φέτος να κάνει το θαύμα του ο Άγιος μας. Ρ.Γ

ΠΡΟΣΕΥΧΗ

 

Αυλακωμένα μούτρα απ' τις ρυτίδες
κι αχτένιστα, λευκά μαλλιά
θολά τα βλέμματα μετράνε
την ευτυχία που κάθε τόσο προσπερνά.

Λίγο απ' τον ήλιο,κέρασε με φέτος
και δυο γουλιές μεθυστικό κρασί
να δώσει ο Θεός να νιώσουν ευλογία
όλοι όσοι ζούνε μοναχοί.

Μ' ελπίδα στα τρεμάμενα τα χέρια
σπόρια σκορπάνε και ταΐζουν τα πουλιά
περαστικά και φοβισμένα περιστέρια
και κάτι βρώμικα κι αδύνατα παιδιά.

Κάνε Χριστέ μου η γέννηση σου φέτος
τέλος να δώσει σ' αδικία και λιμό
Δείξε ξανά στον κόσμο την αγάπη
να κάνουμε τ' αδύνατο να γίνει δυνατό. (Ρένα Γεροντάρα) 

Εικόνα από το διαδίκτυο )

ΣΠΙΤΙΑ

Τα σπίτια απ την ματωμένη πέτρα
χτισμένα με θεμέλια παλιά.
Εκεί με του νησιού τις μυρουδιές νοτισμένα
από παλιά μα σαν χτες
δονούνται από φωνές, γέλια και δάκρυα
Κι ένα καυγά για την κληρονομιά
σαν πέθανε ο παππούς χωρίς διαθήκη
Τώρα σιωπή γεμάτο
Και άρωμα του η υγρασία κι η κλεισούρα.
Μείναν τα γέλια ν'αντηχούν
στ αυτιά των ποιητών και των αλαφροΐσκιωτων αντάμα.
Κι οι πέτρες πάντα να ματώνουν.
Κυρίως όταν βρέχει.Ρ. Γ.

Εικόνα : σπίτι στα Πάμφιλα της Λέσβου. Από το διαδίκτυο)

ΤΑ ΓΙΑΠΡΑΚΕΛΙΑ

 Τα γιαπρακέλια τα έφτιαχνε η Ρηνιώ η γιαγιά μου στο πετρογκάζ. Με δυόσμο μυρωμένα και μαϊντανό. Μικρούτσικα και καλοτυλιγμένα βαλμένα πλάι-πλάι, προσεκτικά. Ολόισιες πράσινες σειρές μέσα στην κατσαρόλα με λίγο λεμονοχυμό ραντισμένα να μοσχοβολά όλη η κουζίνα. Και τέλος σου έφτιαχνε και κρέμα αυγολέμονο με τα ολόφρεσκα αυγά της Αρετούλας από τις παχουλές κοτούλες της που βοσκάγανε  στην απέναντι αυλή. Γιατί τότε όλα ήταν μοίρασμα και οι γεύσεις πιο έντονες μιας που η αγάπη κι η απλότητα κάνανε τα φαγητά πεντανόστιμα. "Να παίρνεις μυρουδιά να γλιθμάς" και δώστου κι έβγαζε μικρές, πράσινες "μυρουδιές" μέσα στο πιάτο η Ρηνιώ και γέλαγε ολάκερη. Όλη η γειτονιά έτρωγε απ' τα γιαπρακέλια μας. Κι ας ήταν λιγοστά. Πάντα φτάναν και χορταίναμε όλοι.  Καλέ τι χορταίναμε; Σκάγαμε από το φαΐ.  

"Έλα Ρηνέλι μ να φας" φώναζε η γιαγιούλα μου κι εγώ ίσα με δυο-τρία γιαπρακέλια φούσκωνα από την χαρά και δεν μπορούσα να φάω άλλο. Είναι, βλέπεις η αγάπη και το νοιάξιμο που σε γεμίζει. Και σαν γυρνούσα από το σκολειό σκασμένη που δεν ήξερα να πω σωστά τις αριθμητικές και βουρκωμένη έφτανα στο σπίτι, αρκούσε κείνη η μυρωδιά του δυόσμου και του αμπελόφυλλου που σε ξεσήκωνε και σε παρηγορούσε. Και μια αγκαλιά ζεστή απ' τη γιαγιά που είχε πάντα μες την τσέπη της ποδιάς της κείνο το μυστηριώδες "αληκότις" που δεν ήταν τίποτ' άλλο παρά η συνωμοτική λέξη ανάμεσα στην μάνα και την γιαγιά πως κάτι δεν πήγαινε καλά κι έπρεπε να με παρηγορήσει εκείνη κρατώντας με στην κουζίνα ώσπου η μάνα  να ετοιμάσει το τραπέζι και τις λιχουδιές να ξεχαστώ. 

Αχ τι ονειρεμένες μέρες. Τι γεύσεις μεστές και δυνατές. Και τι γέλια τρανταχτά ήταν εκείνα. Τότε που το πρόβλημα ήταν που δεν ήξερα 7+8 ίσον δεκαπέντε και η κυρα Αγγέλα-θεός σχωρέστην- μ' έβαζε να το γράψω πολλές φορές να το μάθω καλά. Τότε που φτάναν τέσσερα γιαπράκια να πνίξω το πόνο μου για τις δυσκολίες της ζωής. Τότε που όλες οι γειτόνισσες κερνάγανε η μια στην άλλη ένα πιατάκι με φαγητό να πάρει μυρουδιά κι ο γείτονας. Κι όλο γεμίζαμε τα πιάτα και τα πήγαινα εγώ από πόρτα σε πόρτα καθώς έπαιρνα με την σειρά μου πίσω τα δικά μας τα χτεσινά γεμάτα με ότι είχε φτιάξει κείνη τη μέρα η κάθε γειτόνισσα.

Η Ρηνιώ μου σίγουρα, ακόμα μαγειρεύει γιαπρακέλια αβέρτα και  μοσκοβολάει όλη η παράδεισος με μυρουδιές Μυτιληνιές . Σίγουρα τους έχει ξεσηκώσει και δωστου τα πιάτα με τους μεζέδες της θα πηγαινοέρχονται και θα γλιθμάν απ' την λαχτάρα όλοι εκεί πάνω.Ρ.Γ.